Spring naar inhoud
Noord-Hollandpad

Deze vogels horen bij het Nederlandse weidelandschap

Dit is het échte voorjaar

Ze zijn er weer! Hoog in de lucht laat een veldleeuwerik zijn jubelende zang horen, grutto's roepen hun grut-oo grut-oo, een scholeksterwijfje en -mannetje draaien al roepend rondjes om elkaar heen. Langs het Noord-Hollandpad broeden nog volop weidevogels. Zij maken het voorjaar tot een écht voorjaar.

 

Hogere zon

Net als narcissen en pinksterbloemen, langer wordende dagen en de zon die steeds een beetje hoger de lucht in klimt, horen weidevogels bij het voorjaar. Helaas zijn ze niet meer vanzelfsprekend. Het gaat al jaren slecht met de weidevogels in Nederland. Maar gelukkig zijn er ook plekken waar ze het nog wel altijd goed doen. Zoals in polder de Ronde Hoep en de Bovenkerkerpolder, beide ten zuiden van Amstelveen, pal langs de etappe 14 van het Noord-Hollandpad. Met dank aan natuurbeschermingsorganisaties als Landschap Noord-Holland en aan boeren als John Snelderwaard.

 

Plasdras

Veehouder John houdt schapen en koeien en hij houdt van vogels. Dit jaar hoorde hij al in februari de eerste grutto's, pas geland na hun overwintering in Afrika. "Dat geluid maakt me altijd blij. Zeker als het de eerste keer van het jaar is, dan weet ik: gelukkig, ze zijn er weer, ze hebben de weg weer weten te vinden. Duizenden grutto's landen meteen na aankomst bij het Landje van Geijsel, aan de andere kant van de Ronde Hoep. Die aantallen zijn fenomenaal om te zien. Boer Jan van Geijsel zet in februari grote delen van zijn grasland onder water.  Er ontstaat dan een ondiep laagje water, dat we plasdras noemen. Dat is precies wat de grutto's nodig hebben na hun lange reis: water om in uit te rusten met weilanden eromheen waar ze hun voedsel kunnen vinden. Ze moeten eerst aansterken na hun lange reis, pas dan kunnen ze gaan broeden."

 John Snelderwaard // john_legt_uit.jpg (136 K)

John legt uit waarom een hoog waterpeil in de sloot belangrijk is voor de weidevogels

Uit de bodem peuren

Zelf doet John ook van alles om het de grutto's naar de zin te maken. Deze elegante vogel met zijn lange snavel en hoge poten, is een gidssoort: waar hij het naar zijn zin heeft, volgen andere weidevogels als kievit, tureluur en scholekster vanzelf. Ook John zet stukken van zijn land onder water waar de grutto's lekker met hun pootjes in kunnen staan - precies zoals ze graag willen. Rond andere percelen zet hij het waterpeil in de sloten hoger. "Daardoor wordt het weiland natter en gaan de wormen en andere beestjes hoger in de bodem zitten. Zo kunnen de vogels ze met hun lange snavels uit de bodem peuren."

 Grutto in het gras // a68a6249-3.jpg (208 K)

Grotto's peuren met hun lange snavels graag in de bodem op zoek naar voedsel

Paars en wit

Op meer dan de helft van de percelen van John groeit niet alleen saai gras maar staan ook pinksterbloemen, cichorei, smalle weegbree, paarse en witte klaver, boter- en paardebloemen. Want ook dat hebben de vogels nodig. Grutto-ouders eten vooral wormen. Als de pullen (de kuikens) uit hun ei komen, moeten ze er meteen zelf op uit om eten te zoeken. Voor wormen zijn ze nog te klein, ze hebben insecten nodig. En die zijn er alleen als er bloemen en kruiden in het weiland groeien. Ook verse koeienvlaaien zijn belangrijk, daar komen ook veel insecten op af. Gelukkig lopen Johns koeien - een kruising tussen roodbont en Belgisch blauw - vanaf april lekker buiten. De koeien, de bloemen, de vogels: het is een pláátje om te zien.

 

 Etappe 14 Schapen en koeien // koeien_en_schapen.jpg (171 K)

Roodbont, Belgisch blauw en schapen grazen gezellig met elkaar

Wég vogels

Even wat feiten over de grutto. Want waarom heeft onze nationale vogel het zo moeilijk? Van oudsher is ons land extreem belangrijk voor zijn overleving, Nederland is zijn broedgebied. Tot in de jaren zeventig was het hier nog een eldorado. De weilanden stonden vol kruiden (insecten!); er was kort gras en lang gras; water was nooit ver weg en de verse koeienvlaaien waren een bron van leven. Na de oorlog moesten de boeren zo veel mogelijk produceren van de overheid: er mocht nooit meer honger komen. Sloten en greppels werden bij duizenden gedempt, het waterpeil werd kunstmatig laag gehouden. Er kwam kunstmest, dat de groei van monotoon gras bevorderde maar de kruidenvariatie in de wei om zeep hielp. En toen bleven ook de koeien steeds meer binnen. Wég verse koeienvlaaien als voedselbron voor insecten. Wég bloeiende kruiden en bloemen in het veld. Wég water. En uiteindelijk: wég vogels. Ruim vijftig jaar geleden waren er elk voorjaar nog 120.000 gruttopaartjes in ons land te vinden, in 2021 nog maar 25.000. Dat is zorgelijk, want nog altijd broedt meer dan 90 procent van alle grutto's ter wereld in Nederland.

 

Levende polders

In de Ronde Hoep en de Bovenkerkerpolder zijn de aantallen nooit zo dramatisch gedaald als op veel andere plekken. Het gaat er zelfs goed met ze. "Met de goede maatregelen is de grutto ook voor de rest van Nederland te redden," is de overtuiging van boer John. "Er komt steeds meer kennis. En gelukkig zien mensen er ook steeds meer het belang van in en beseffen ze de verantwoordelijkheid die wij hebben. Deze vogels horen bij het Nederlandse weidelandschap. Polders moeten niet doods zijn. Een weide vol zingende, baltsende en broedende vogels, dát is een landschap waar leven in zit."

 

Etappe 13 Weidevogelbord // weidevogelbord_in_het_veld_etappe_13.jpg (158 K) 

Onderweg meer tekst en uiteg over de weidevogels

Op etappe 11 van het Noord-Hollandpad is het in het vroege voorjaar ook één groot vogelfeest. Vanaf half februari zetten de boswachters van Landschap Noord-Holland de weilanden rond Fort K'ijk in Krommeniedijk onder water. Zo'n fijne rustplaats en volop eten weten de vogels te waarderen. Ze komen er met duizenden op af. Na vier of vijf weken wordt het water weggepompt en kunnen de kieviten, grutto's en tureluurs er hun nesten bouwen. Fort K'ijk heeft ook een theehuis en belevingscentrum. landschapnoordholland.nl/fortkijk Kijk hier een mooi filmpje over Fort K'ijk en de weidevogels

Blog: Annemarie Bergfeld
Foto's van de grutto's: Duco Luijt

Wil je meer informatie over het broedseizoen op het Noord-Hollandpad, klik dan op de link.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Wil je ons volgen?